Siła i dynamika społeczeństwa
W analizie opisanych wcześniej obserwacji na temat tłumu można dostrzec, że współczesne społeczeństwo równie skłonne jest do podobnych mechanizmów psychologicznych i ideologicznych. Zamiast rozważać jedynie tłum jako zbiorowisko ludzi, warto spojrzeć na nie jako na społeczeństwo, które podlega podobnym wpływom emocjonalnym i ideowym.
Podobieństwo między tłumem, a współczesnym społeczeństwem objawia się w tym, że również w społeczeństwie idee mogą być przyjmowane lub odrzucane bez należytej dyskusji czy wątpliwości. Obserwujemy, że sugestia potrafi opanować umysłowość społeczeństwa, a ludzie są skłonni oddać swoje życie za ideały, które często nie są rezultatem własnego namysłu, lecz są im narzucane. Podobnie jak w przypadku tłumu, uczucia społeczeństwa są skrajne, sympatia może przekształcić się w uwielbienie, a antypatia w nienawiść.
W kontekście współczesnego społeczeństwa, badanie przekonań ukazuje pewną charakterystyczną formę, którą można określić jako “uczucia społeczne”. Te uczucia wykazują pewne wspólne cechy z uczuciami religijnymi. Współczesne społeczeństwo również może przejawiać uwielbienie dla pewnych idei lub postaci, obawę przed utratą przyznawanej im potęgi, posłuszeństwo wobec nakazów, niemożność dyskusji nad pewnymi dogmatami oraz pragnienie upowszechnienia określonych przekonań.
Warto również zwrócić uwagę na to, że współczesne społeczeństwo potrzebuje pewnej formy religii. To co może być nazywane religią w społeczeństwie, nie zawsze musi być związane z tradycyjnymi wyznaniami. Mogą to być ideologie polityczne, społeczne czy kulturowe. Nawet ateizm gdyby stał się dominującym przekonaniem społeczeństwa mógłby przybrać formę fanatyzmu i nietolerancji, podobnie jak tradycyjne religie.
Przyjrzenie się historii społeczeństwa wskazuje, że również tutaj pojawiają się bohaterowie, postaci publiczne czy liderzy, którzy stają się dla społeczeństwa rodzajem bóstwa. Przykłady takie jak Napoleon czy inni historyczni przywódcy potwierdzają, że ludzie skłonni są oddać się fanatycznie i bezwarunkowo w służbę pewnym ideom czy postaciom, tworząc kult jednostki.
Podsumowując: społeczeństwo podobnie jak tłum wykazuje pewne uniwersalne cechy psychologiczne i ideowe. Analiza tych podobieństw pozwala lepiej zrozumieć dynamikę społeczeństwa, jego przekonania i reakcje na różnorodne wydarzenia historyczne. Ostatecznie siła i charakter społeczeństwa kształtują się poprzez emocje, przekonania i wspólne idee, które przewodzą jego rozwojowi i ewolucji.