Monarcha i stado

z cyklu “Pieniądze”:

Król Francji jest najpotężniejszym monarchą Europy. Nie ma kopalni złota, jak król Hiszpanii, jego sąsiad; ale ma więcej bogactw, bo czerpie je z próżności poddanych, bardziej niewyczerpanej niż wszelkie kopalnie. Zdarzało mu się podejmować lub prowadzić wielkie wojny, mając za całe środki sprzedaż zaszczytów i tytułów; i oto istnym cudem ludzkiej próżności starczyło tego na opłacanie wojsk, warowanie fortec i uzbrojenie floty.

Zresztą ten król jest wielki czarnoksiężnik: rozciąga władzę nawet na ducha poddanych; sprawia, iż myślą tak, jak on sobie życzy. Kiedy ma tylko milion w skarbcu, a potrzebuje dwóch, starczy mu wytłumaczyć ludowi, że jeden talar wart jest dwa, i wierzą temu. Jeśli mu trzeba prowadzić kosztowną wojnę, a nie ma pieniędzy, wystarczy mu wpoić wszystkim, że kawałek papieru stanowi pieniądz, i zaraz wszyscy są o tym przekonani. Posuwa się aż do wmówienia, że proste jego dotknięcie leczy wszystkie choroby; tak wielka jest władza i potęga, jaką wywiera na umysły!

Charles Louis de Secondat Montesquieu – Listy perskie

Podobne wpisy

Dodaj komentarz