Władza
Słowo władza wywodzi się od greckiego słowa archein, które oznacza „rządzić” oraz „zaczynać”. W łacinie „władza” to potere czyli „w stanie” lub „móc”. Jednak „władza” jest pojęciem bardzo szerokim – nie znajdziemy chyba w politologii (może poza pojęciem „polityka” oraz „przywództwo”) określenia mającego więcej znaczeń. Możemy więc mówić o wielu podejściach do władzy: behawioralnym, teologicznym, instrumentalnym, ideologicznym, klasowym, strukturalnym, normatywnym, etc.
Równocześnie spotykane są konflikty na łonie czy władza musi być uświadomiona czy nie. Wiele relacji władzy i dominacji zachodzi nieświadomie i niezależnie. W wielu miejscach życia organizacji, społeczeństwa, państwa i ekonomii nie dostrzegamy władzy mimo, że wywiera ona wpływ.
Podobne wątpliwości dotyczą stosunku pomiędzy władzą a przemocą. Czy zawsze władza musi oznaczać stosowanie przemocy i przymusu? Władza zawsze stosuje przymus i przemoc. Są to jej integralne części. Jedno jest jednak wspólne dla wszystkich przekonanie, że władza ma charakter relacyjny. Oznacza to, że podmiot podporządkowujący nie może istnieć bez podmiotu podporządkowanego. Bez posłuchu rozkaz byłby jedynie życzeniem, bez pracowników kapitalista nie mógłby wypracować wartości dodatkowej, gdyby obywatele nie przestrzegali prawa, państwo nie miałoby racji bytu.
Wszystkie podejścia traktują własność jako kluczową przesłankę władzy. Tak więc władność determinować może istnienie systemów społecznych, wyznaczać reguły gry społecznej, określać parametry i granice systemu władzy, determinować zachowanie aktorów, których sama tworzy. W końcu daje możliwość do kontroli nad niezbędnymi zasobami w tym władzą.
Czy możemy więc powiedzieć, że każda organizacja (np. państwo lub przedsiębiorstwo) stanowi źródło dominacji oraz wyzysku? Oczywiście że tak. Praktycznie od zarania dziejów, w każdej organizacji opartej na zasadach hierarchii oraz bazującej na własności prywatnej „znajdujemy asymetryczne stosunki prowadzące do tego, że większość pracuje w interesie nielicznych”
Maciej Drabiński
